काठमाण्डाै : साँच्चै दुर्भाग्यपूर्ण अवस्था हो कि दुबै मृगौला फेल भएको बिरामीले थप उपचार गर्न आर्थिक चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको हुन्छ। आर्थिक अभावको कारण थप उपचार हुन नसके पछि सहयोगि मनहरु तथा मानवीय भावना भएका साथीभाइहरु र आफन्त हरुको आर्थिक सहयोगमा उपचार फेरि सुरु भएको छ। सहयोगीहरु सम्पूर्णमा धेरै धेरै धन्यवाद !! सन्दर्भ आलिताल गाउँ पालिका वार्ड न. ५ ,भावर निवासी युवा समाजसेवी तिलक बिक भाईको हो। हाल उपचाररत उनी सहयोगको याचना गरिरहेका छन। किन भने नेपालमा किड्नीको उपचार पद्धति महँगो छ। तिलक बचाउ अभियानमा सहयोग गरिदिन हुन अनुरोध पनि छ। नेपालका धेरैजसो अस्पतालमा बिरामिहरु आर्थिक समस्याका कारण उनीहरू साथीहरू, आफन्तहरू र अन्य समर्थकहरूको समर्थनमा तथा सामाजिक संजालको सहयोगमा भर परेका छन् भन्ने तथ्यले हाम्रो समाज भित्र सबैलाई समान र व्यापक स्वास्थ्य सेवाको नितिलाई धोती लगाई दिएको छ।
स्वास्थ्य सेवा एक मौलिक मानव अधिकार हो, र आवश्यक उपचारमा पहुँच कसैको आर्थिक स्रोत वा अरूको उदारतामा निर्भर हुनु हुँदैन। बिरामीको अवस्थाले स्वास्थ्य सेवा असमानता र धेरै व्यक्तिहरूले आवश्यक हेरचाहमा पहुँच गर्न सामना गर्ने प्रणालीगत चुनौतीहरूको फराकिलो मुद्दामा व्यापक बहस र छलफल आवश्यक छ। सामाजिक र प्रणालीगत मुद्दाहरू पहिचान गर्न पनि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ। बिरामी यस स्थितिमा छ भन्ने तथ्य हाम्रो स्वास्थ्य सेवा प्रणाली भित्रको अपर्याप्तताको प्रतिबिम्ब हो। मृगौला फेल हुने जस्ता दीर्घकालीन तथा खतरनाक अवस्थाका बिरामीहरुको लागि सबै नागरिकको आधारभूत स्वास्थ्य उपचारमा पहुँच छ भन्ने कुरा सुनिश्चित गर्ने प्रमुख जिम्मेवारी सरकारहरु र नीति निर्माताहरूको हो।
आधारभूत स्वास्थ्य उपचार अधिकारका लागि सरकारी सहयोगको अभाव साँच्चै चिन्ताजनक छ। स्वास्थ्य सेवा प्रणालीमा रहेका खाडलहरूलाई सम्बोधन गर्न आवश्यक रहेको स्पष्ट सङ्केत हो । स्वास्थ्य सेवामा पहुँच भनेको यो किन्न सक्ने साधन भएकाहरूलाई मात्र उपलब्ध हुने विशेषाधिकार हुनु हुँदैन। यो सबै व्यक्तिहरूको आर्थिक अवस्थालाई ध्यान नदिई स्वास्थ्य अधिकारको ग्यारेन्टी हुनुपर्छ। संविधानले यो अधिकार स्थानीय सरकार , प्रदेश सरकार र संघीय सरकारहरुलाई दिएको छ। किन निति, नियम कानुन र कार्ययोजना बनाएर काम गर्दैनन् हामीले चुनाव जिताएर पठाएका प्रतिनिधिहरु ?
एक आदर्श समाजमा, स्वास्थ्य सेवा विश्वव्यापी रूपमा पहुँचयोग्य हुनेछ, र व्यक्तिहरूले आवश्यक चिकित्सा उपचार प्राप्त गर्न बाह्य सहयोगमा भर पर्नु पर्दैन। सरकारहरूले नीतिहरू, कोषहरू, र सार्वजनिक स्वास्थ्य पहलहरू मार्फत स्वास्थ्य सेवामा समतामूलक पहुँचलाई सहज बनाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्। नीति निर्माताहरूले स्वास्थ्य सेवा सुधारलाई प्राथमिकता दिन र सबै नागरिकहरूको लागि व्यापक स्वास्थ्य सेवा कभरेज प्रदान गर्ने प्रणालीहरू सिर्जना गर्ने दिशामा काम गर्न आवश्यक छ।
यी प्रणालीगत समस्याहरूलाई सम्बोधन गर्न वकालत र जागरूकता महत्त्वपूर्ण छ। आर्थिक अभावका कारण अत्यावश्यक स्वास्थ्य सेवामा पहुँच गर्न नसक्ने व्यक्तिहरूले सामना गर्ने चुनौतीहरूलाई ध्यानाकर्षण गराएर, हामीले हाम्रो स्वास्थ्य सेवा प्रणालीमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउने दिशामा काम गर्न सक्छौं। यसमा स्वास्थ्य सेवा कभरेज विस्तार गर्ने नीतिहरूको वकालत गर्ने र मृगौला फेल हुने जस्ता दीर्घकालीन अवस्था भएका व्यक्तिहरूले आर्थिक कठिनाइको सामना नगरी उनीहरूलाई आवश्यक पर्ने औषधि उपचार तथा हेरचाह प्राप्त गर्ने सुनिश्चित स्थानीय सरकारले गर्नु पर्दछ। स्थानीय नागरिकको स्वास्थ्य अधिकारको ग्यारेन्टी गराउने जिम्मेवारी र दाईत्व पनि स्थानीय सरकारकै हो र हुनुपर्छ ।
यसबाहेक, स्वास्थ्य सेवा असमानताहरूलाई सम्बोधन गर्न र स्वास्थ्य सेवामा विश्वव्यापी पहुँचको वकालत गर्न समर्पित पहलहरू र संस्थाहरूलाई समर्थन गर्न महत्त्वपूर्ण छ। यी प्रयासहरूमा सक्रिय रूपमा भाग लिएर, व्यक्तिहरूले स्वास्थ्य सेवा इक्विटीको लागि फराकिलो आन्दोलनमा योगदान दिन सक्छन् र स्वास्थ्य सेवा नीति र अभ्यासहरूमा सकारात्मक परिवर्तन गर्न मद्दत गर्न सक्छन्।
बिरामीले सामना गरेको अवस्थाले स्वास्थ्य सेवा पहुँचमा प्रणालीगत अवरोधहरूलाई सम्बोधन गर्न सामूहिक कार्यको तत्काल आवश्यकता छ। स्वास्थ्य सेवा व्यक्तिगत सरोकार मात्र होइन यो त एक सामाजिक सरोकार पनि हो जसलाई सामूहिक प्रतिक्रिया चाहिन्छ। सँगै, हामी स्वास्थ्य सेवा प्रणालीहरू सिर्जना गर्ने दिशामा काम गर्न सक्छौं जसले सबै व्यक्तिहरूको कल्याणलाई प्राथमिकता दिन्छ र उनीहरुको आर्थिक स्थिति जस्तोसुकै भएपनी आवश्यक उपचारहरू सबैको लागि पहुँचयोग्य छ भनी सुनिश्चित गर्दछ।
मिर्गौला पीडित आलितालका तिलक बिकलाई आर्थिक अभाव,सहयोग गर्न अपिल